معنای صلوات بر آن حضرت این است که: خدایا رحمتت را بر پیامبر و آل او نازل فرما . وقتی رحمتت بر حضرت نازل شد به دیگران هم می رسد چون او مجرای « فیض »است واگر بخواهد خیری به دیگران برسد باید به عنوان رحمت خاصه، نخست بر حضرت نازل شود و سپس به دیگران برسد .

امیرالمومنین علی«علیه السلام» می فرماید:

دعا حاجت خود را محفوف[1] به صلوات بر رسول خدا کنید زیرا صلوات بر حضرت دعایی مستجاب است و چون به همراه صلوات حاجت خود را خواسته اید خداوند سبحان چنین نیست که یکی از دو حاجت را برآورد دیگری را رد کنند[2].

امام سجاد «علیه السلام» در صحفیه سجادیه ، روش دعا کردن و حاجت خواستن را به ما می آموزد در بسیاری از فقرات ادعیه آن حضرت ، صلوات به چشم می خورد ، هر مطلبی را که از خدا می خواهد قبل یا بعدش صلوات است چون خدا در پرتو صلوات دعای همراه آن را نیز مستجاب می کند .

صلواتی را که خدا و فرشتگانش بر پیامبر می فرستند بر مومنان نیز می فرستند مؤمن به جایی می رسد که خداوند  سبحان و فرشتگان بر او صلوات می فرستند! در سوره احزاب هر دو مسئله بازگو شده است  یعنی هم صلوات خداوند و ملائکه بر پیامبر و هم صلوات خداوند و فرشتگان بر مومنان .

صلوات خداوند ، که صفت فعل اوست همان نورانی کردن است ، قول خداوند همان فعل اوست همان نورانی کردن است ، قول خداوند همان فعل خداست وقتی توفیقی نصیب انسان شد که در فضای دلش تاریکی احساس نکرد بلکه نورانیتی دیده معلوم می شود صلوات الهی و فرشتگان نصیب او شده است .

خداوند متعال در تجلیل از پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلم ) می فرماید:

«ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و صلموا تسلیما[3]».

وقتی خداوند بخواهد بر پیامبر عظیم الشأن (صلی الله علیه وآله وسلم) صلوات بفرستد همه فرشتگان را همراه خود ذکر می کنند مثل این که وقتی مهمان عزیزی وارد شهری می شود و شخصیتی بخواهد از او به نحو احسن تجلیل کند با همه دوستان و آشنایانش به دیدار او می روند .

لیکن خداوند متعال در تجلیل از مؤمنان و صلوات بر آنان می فرماید:

«هو الذی یصلی علیکم و ملائکة[4]...»

یعنی خداوند جدا و فرشتگان جدا بر مؤمنان درود می فرستند تفاوت دیگر در این است که درباره پیامبر فرمود که ما بر او صلوات می فرستیم تا او را از ظلمت ها خارج و به نور برسانیم .

زیرا او خود نور است و مصداق کامل « و جعلناک نورا یمشی به فی الناس[5]».

ولی درباره مومنان می فرماید: خداوند بر شما درود می فرستد و فرشتگان نیز ، تا شما را ازظلمت ها به « نور » خارج کنند معلوم می شود صلوات خداوند یعنی نورانی کردن و اگر این فیض قطع شود و خداوند بر کسی درود نفرستد در ظلمت خواهد ماند .

باید خود را با این معیار بسنجیم که اگر توفیق اطاعت و انجام تکالیف شرعی نصیب ماشد و از احکام و آداب عبادات کم و بیش به حکمت آنها راه یافتیم ، بدانیم که صلوات خداوند و فرشتگان نصیب ما شده است وگرنه یقیناً لغزش داشتیم وگرفتار گناه شده ایم وقتی مؤمن از این راه نورانی شد هم راه خود را می بیند و هم می تواند راهبر باشد و به دیگران راه را نشان دهد.

استاد علامه طباطبایی (قدس سره) می فرمودند:

معنای صلوات بر محمد و آل محمد (علیهم السلام )این است که خدایا رحمتت را بر آنان فرو فرست که از آن به ما برسد اگر بخواهد رحمتی ببارد ابتدا بر این خاندان می بارد و سپس به دیگران می رسد لذا طلب رحمت کردن مستلزم اجابت دعا است .

مرحوم سید حیدر آملی این سخن بلند را نقل می کند و به محقق طوسی هم منسوب است که درباره حضرت ولی عصر (اروحنا فداه ) گفته می شود:

بیمنه رزق الوری ، و بوجوده نبتت الارض و السماء[6]»

یعنی به وجود امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف ) جهانیان روزی می خورند و به پاس وجود آن حضرت آسمان و زمین برجاست پس همه برکات از این خانواده به سایرین می رسد.